De geschiedenis van koffie
Meer weten over koffiebonen. Het gebruik van koffie is terug te volgen tot ongeveer de elfde eeuw. In de huidige tijd is het drankje wereldwijd bij iedereen bekend, en er is bijna niemand die niet weet hoe koffie ruikt of smaakt. Maar hoe is koffie zo populair geworden? Waar komt het vandaan? Hieronder lees je over de waarschijnlijke herkomst van koffie, zijn verspreiding over de wereld en de koffie van vandaag.
De ontdekking van de koffieplant
De precieze datum van ontdekking van koffie is helaas verloren gegaan in de geschiedenis. Het oudste verhaal over de herkomst van koffie is het verhaal van een geitenhoeder in Ethiopië rond het jaar 850. De man woonde in een gebied waar veel natuurlijke koffiebomen groeiden, en de bessen van die bonen kwamen terecht in de weides van zijn geiten. De geitenhoeder viel op dat zijn dieren na het eten van die bessen opeens een heleboel energie hadden en veel actiever werden dan normaal het geval was. De man riep er een paar monniken bij, om over zijn ontdekking te vertellen. Toen de monniken de vruchten proefden, waren ze echter zo vies van de bittere smaak dat ze de vruchten in het haardvuur gooiden. Het duurde niet lang of een nieuwe, heerlijke geur steeg op vanuit het vuur. De monniken en de geitenhoeder besloten om te experimenteren en maakten een aftreksel in heet water van de geroosterde vruchten. Dat drankje beviel ze zeer, en omdat het ze hielp om de halve nacht wakker te blijven, werd het gezien als een geschenk van God.
Verspreiding door Arabië
Tot ongeveer de elfde eeuw bleef het wonderbaarlijke drankje in Ethiopië, en werd door monniken gebruikt om wakker te blijven tijdens hun nachtelijke bezigheden. In de elfde eeuw werd koffie voor het eerst naar Arabië geïmporteerd. Vooral de Perzen en Arabieren waren enthousiast over het drankje en zijn uiterst stimulerende werking. Ze noemden het de “nieuwe islamitische wijn”, omdat echte wijn verboden was voor moslims. In de vijftiende eeuw verspreidde het drankje zich met behulp van pelgrims naar Mekka en Medina, en in het jaar 1510 naar Caïro. De eerste koffieplantage werd gebouwd in Yemen, waarna koffie steeds populairder werd in het Midden-Oosten.
De eerste koffiehuizen en de reis naar Europa
Het Osmaanse Rijk bereikte zijn hoogtepunt in de zestiende eeuw. Koffie werd steeds populairder en steeds meer gebruikt in Arabië, Syrië, Egypte en Zuidoost-Europa. In 1530 en 1532 werden de allereerste koffiehuizen geopend in Aleppo en Damascus. Pas in de zeventiende eeuw werd koffie echt bekend in West-Europa. In 1615 werden de eerste zakken met koffie naar West-Europa geïmporteerd door kooplieden uit Venetië, die in Damascus met de drank kennis hadden gemaakt. In het begin stuitte de drank in het Westen op weerstand, maar die werd al snel overwonnen toen bleek dat dronken werklui in harde werkers veranderden als je ze koffie gaf in plaats van wijn.
Verspreiding in het Westen
De drank werd geprezen door de rijkere burgerstanden en al snel sprongen overal in Europa koffiehuizen als paddenstoelen uit de grond. Vooral in Nederland, Italië, Duitsland, Frankrijk en Engeland was koffie populair. Deze verspreiding ging samen met een gigantische groei van de koffieteelt, want er was opeens overal ter wereld een enorme vraag naar koffiebonen. Aan het eind van de zeventiende eeuw lukte het mensen om succesvol koffieplanten te verbouwen in kassen. Handelsschepen transporteerden het drankje de hele wereld over. Nederlandse schepen brachten het naar Indonesië. Franse schepen transporteerden koffie naar Martinique om te verbouwen. Spaanse schepen brachten het naar de Caraïben en Brazilië.
De koffiekoning
Brazilië bleek de grootste koffieproducent ter wereld te worden. Met zijn klimaat en goede grond was het land een uiterst geschikte plaats om koffieplanten te kweken en te verbouwen. Tegenwoordig komt bijna alle koffie ter wereld uit Brazilië, de tropische delen van Zuid-Amerika of uit Midden-Amerika. Koffie heeft een wereldproductie van maar liefst 150 miljoen zakken per jaar. 1/3e van al die zakken wordt in Brazilië geproduceerd.
Japanners en instant koffie
Tot 1901 werd koffie nog thuis gebrand en klaargemaakt van koffiebonen. Daar kwam verandering in door de uitvinding van de Japanners Satori Kato. In een onderzoek om koffie te kunnen maken op een manier die minder tijd vergt, stuitte hij op een manier om oplosbaar koffiepoeder te maken. In 1901 presenteerde hij zijn uitvinding aan de rest van de wereld. De populariteit van deze instantkoffie steeg langzaam, tot 1938, toen het bedrijf Nestlé actief oploskoffie ging promoten doormiddel van marketingcampagnes.
De nadelen van de populariteit van koffie
Er was zo’n grote vraag naar de drank dat koffie is veranderd in het meest verhandelde product ter wereld, direct na aardolie. Koffie werd in zo’n korte tijd zo’n gewild product, dan er de nodige nadelen aan verbonden zaten. Om de vraag naar koffiebonen bij te houden, was er veel sprake van periodes van overproductie, die de aarde uitputten. Die overproductie leidde vaak tot overtollige voorraden, waardoor de prijzen van koffie opeens inzakten. Omdat zoveel mensen hun zaken rondom koffie hadden opgezet, leidde dit inzakken van de prijzen tot een wereldwijde economische crisis. In de Eerste en Tweede Wereldoorlogen was door verplichte militaire diensten en verplichte productie van wapens in plaats van andere producten zo’n vraag naar koffiebonen en instant koffie dat het drankje vrijwel onbetaalbaar werd voor de gemiddelde burger. Het werd op een gegeven moment zo erg dat er na de oorlog mondiale overeenkomsten werden opgesteld voor het stabiliseren van de koffieprijzen. Na de Tweede Wereldoorlog werd koffie langzaamaan weer betaalbaar. Het drankje veranderde in een symbool van welvaart en wederopbouw. Want als je koffie dronk, betekende het dat je weer geld had om uit te geven.
De koffie industrie van vandaag
Koffie is vandaag de dag niet meer uit het alledaagse leven weg te denken. Iedereen drinkt koffie: thuis, op het werk, in restaurants en cafe’s, onderweg in de trein… het zien en drinken van koffie is even normaal geworden als eten en ademhalen. Iedereen heeft hun eigen drinkgewoontes en bereidingswijzen. De koffie industrie is groter dan ooit: er werken meer dan 20 miljoen mensen.